Luisteren naar Tuter & Kwakers en het inlopen van jonge moeren
Hoewel de geboorte van koninginnen theoretisch goed te voorspellen is, kunnen weersomstandigheden invloed hebben op het daadwerkelijke geboortemoment. De leeftijd van de larve in de koninginnencel is niet altijd nauwkeurig te voorspellen wanneer we natuurlijke koninginnencellen laten staan, waardoor we soms een inschattingsfout kunnen maken. Als we alle zwermcellen breken nadat de kunstzwerm is gemaakt, kunnen tuter en kwakers theoretisch na 13 dagen verwacht worden, maar er kan een variatie van enkele dagen optreden.
Om die reden is het veiliger om niet strikt aan de berekende datum vast te houden, maar een dag eerder te luisteren of we jonge moeren horen. Het is belangrijk om op te merken dat het horen van de tuter niet direct betekent dat er de volgende dag een nazwerm in de struiken hangt. In de praktijk nemen we echter het zekere voor het onzekere en laten we jonge moeren inlopen zodra dat mogelijk is.
Afgebeten doppen
Aan de andere kant kan het voorkomen dat er geen moeren te horen zijn, terwijl de berekende datum al enkele dagen overschreden is. In dat geval kan het zijn dat de bijen het probleem intern hebben opgelost en de overige doppen hebben afgebeten nadat de eerste koningin uitkwam. Als je na bijvoorbeeld 2 of 3 dagen tevergeefs hebt geluisterd, controleer dan de kast op afgebeten doppen. Als je afgebeten doppen aantreft, is het gevaar van nazwermen geweken, omdat het volk zelf de troonopvolging heeft geregeld. Het afbijten van doppen komt vooral voor bij kleine volken die niet groot genoeg zijn om te kunnen/willen zwermen of bij zwermtrage bijenrassen.
Het inlopen van moeren in een broedaflegger
De broedaflegger zal tussen de 7 en 13 dagen jonge moeren hebben, afhankelijk van de leeftijd van de koninginnendoppen op het moment dat de kunstzwerm is gemaakt. Als we ervoor kiezen om de zwermcellen te laten staan die gesloten of bijna gesloten waren op het moment van het maken van de kunstzwerm, dan moeten we na een week luisteren omdat gesloten koninnginnecellen op de 7de dag uitlopen. Bij een kunstzwerm zonder doppen is de 13e dag de luisterdag.
Wanneer we jonge moeren horen, openen we de kast en halen we de ramen eruit zoals gebruikelijk. We laten een aantal jonge moeren inlopen zodra we de tuter en kwakers horen en verwijderen de rijpe en nog niet rijpe moerdoppen om nazwermen te voorkomen. De volgende dag zal er één van de ingelopen moeren overgebleven zijn. Binnen een week zal deze jonge moer op bruidsvlucht gaan en waarschijnlijk na nog een week (soms duurt het nog iets langer) aan de leg zijn gegaan. Op dat moment is het tijd om de varroamijt aan te pakken met een oplossing van oxaalzuur en water. Het is belangrijk dat de koningin aan de leg is, maar het broed mag nog niet gesloten zijn om een maximaal effect te bereiken bij het doden van de mijten.
Alternatieve methode
Als het moeilijk is om het juiste tijdstip voor het luisteren en breken van doppen in te schatten, of als er weinig tijd beschikbaar is in de agenda, is er een alternatieve methode. Bij het maken van de kunstzwerm worden alle doppen uit het volk verwijderd en moet het volk ervoor kiezen om redcellen te maken. De imker weet dan dat er over 13 dagen jonge moeren zullen zijn. ‘s Avonds luistert de imker aan de kast, breekt dan alle doppen open en laat een aantal moeren inlopen. Redcellen zijn kleiner dan natuurlijke zwermcellen en worden makkelijker over het hoofd gezien door de imker. Het is dan belangrijk om de bijen van de ramen te schudden/vegen om ook de verstopte redcellen te kunnen vinden. Als je er eentje mist is er dus een kans dat er alsnog een nazwerm ontstaat.
Net als eerder beschreven, laten we een aantal jonge moeren inlopen wanneer we de tuter en kwakers horen, en verwijderen we de overige rijpe en nog niet rijpe moerdoppen om nazwermen te voorkomen. De volgende dag zal er één van de ingelopen moeren overgebleven zijn. Binnen een week zal deze jonge moer op bruidsvlucht gaan en waarschijnlijk na nog een week (soms wat later) aan de leg zijn gegaan. Op dat moment is het tijd om de varroamijt aan te pakken met een oplossing van oxaalzuur en water. Het is belangrijk dat de koningin aan de leg is, maar het broed mag nog niet gesloten zijn om een maximaal effect te bereiken bij het doden van de mijten.
Tijdens het wachten op het moment dat de moer aan de leg gaat, laten we het volk met rust. We moeten echter wel het gewicht van de kast in de gaten houden. In deze periode is er weinig nectar beschikbaar en is het volk niet erg actief. Het kan nodig zijn om een bakje suikerwater te plaatsen om verhongering te voorkomen en het volk een goede start te geven. Wel moeten we alert zijn op het gevaar van roverij.
